Αφιέρωμα της GREENPAGE για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού
ΠΗΓΗ: Unicef
Πάνω από 4.000 παιδιά πεθαίνουν κάθε ημέρα εξαιτίας της έλλειψης καθαρού νερού και υγιεινής.
400.000.000 παιδιά - σχεδόν το 1/5 των παιδιών του κόσμου - στερούνται ακόμα και την ελάχιστη ποσότητα του καθαρού νερού που χρειάζονται για να ζήσουν.
ΠΗΓΗ: Unicef
Πάνω από 4.000 παιδιά πεθαίνουν κάθε ημέρα εξαιτίας της έλλειψης καθαρού νερού και υγιεινής.
400.000.000 παιδιά - σχεδόν το 1/5 των παιδιών του κόσμου - στερούνται ακόμα και την ελάχιστη ποσότητα του καθαρού νερού που χρειάζονται για να ζήσουν.
Τουλάχιστον 20 λίτρα νερό καθαρού νερού την ημέρα (περίπου δύο κουβάδες) είναι απαραίτητα για να επιτρέψουν στα παιδιά να πιούν, να πλύνουν τα χέρια τους από τη βρωμιά που είναι φορέας ασθενειών και να μαγειρέψουν ένα απλό γεύμα. Χωρίς αυτό, τα παιδιά γίνονται εύκολα θύματα μιας πλειάδας ασθενειών που απειλούν τη ζωή τους που μεταφέρονται από το βρώμικο νερό και τα ακάθαρτα χέρια.
Σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF για την Κατάσταση των Παιδιών στον Κόσμο 2005, το 21% των παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες στερούνται πρόσβασης σε νερό , ζώντας σε απόσταση μεγαλύτερης των 15 λεπτών με τα πόδια από την κατοικία τους από κάποια πηγή καθαρού νερού. Επιπρόσθετα, ένας συγκλονιστικός αριθμός 2,6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδεις εγκαταστάσεις υγιεινής . Αυτές οι στερήσεις κοστίζουν σε πολλούς τη ζωή τους και είναι αιτία για τουλάχιστον 1.600.000 από τους 11.000.000 προλαμβανόμενους θανάτους παιδιών κάθε χρόνο.
«Η αποτυχία μας να παρέχουμε δύο και μόνο κουβάδες καθαρό νερό την ημέρα σε κάθε παιδί είναι μια προσβολή στην ανθρώπινη συνείδηση. Πάρα πολλοί πεθαίνουν ως αποτέλεσμα της αδράνειάς μας και ο θάνατός τους αντιμετωπίζεται με εκκωφαντική σιωπή.» είπε η Μπέλαμι.
Αυτή η χρονιά μας εισάγει στην Διεθνή Δεκαετία Δράσης «Νερό για τη Ζωή» - μία διεθνής προσπάθεια για να φέρει ασφαλές νερό και βασική υγιεινή στα σπίτια και τα σχολεία σε όλο τον κόσμο. Η παροχή αυτών των υπηρεσιών στις φτωχότερες οικογένειες είναι στο επίκεντρο των προσπαθειών για να επιτευχθούν πολλοί από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας για το 2015 - ειδικότερα εκείνος που απαιτεί από την ανθρωπότητα να περικόψει τους προλαμβανόμενους παιδικούς θανάτους κατά τουλάχιστον τα δύο τρίτα.
Παντού, η χαμηλή διαθεσιμότητα ασφαλούς νερού πηγαίνει χέρι-χέρι με υψηλά ποσοστά παιδικής θνησιμότητας . Στην υποσαχάρια Αφρική, όπου το ένα στα πέντε παιδιά δεν θα φθάσει στα πέμπτα του γενέθλια, το 43% των παιδιών πίνουν ακάθαρτο νερό, διακινδυνεύοντας να ασθενήσουν ή να χάσουν τη ζωή τους με κάθε γουλιά.
Οι επιπτώσεις του μη ασφαλούς πόσιμου νερού, της φτωχής υποδομής και της ανεπαρκούς υγιεινής στην παιδική υγεία εκτείνονται πέρα από τα 4.000 παιδιά που πεθαίνουν κάθε ημέρα από ασθένειες που μεταδίδονται από το νερό όπως η διάρροια και ο τύφος . Πολλά περισσότερα εκατομμύρια ωθούνται στο μεταίχμιο της επιβίωσης από τα επαναλαμβανόμενα πλήγματα των ασθενειών.
«Παιδιά που εξαναγκάζονται να πίνουν ακάθαρτο νερό και να ζουν σε ανθυγιεινές συνθήκες δεν μπορούν να ευημερήσουν. Όμως όταν η ζωή τους προστατεύεται, οι οικογένειές τους ενδυναμώνονται και τα δικά τους παιδιά θα γεννηθούν με καλύτερες προοπτικές. Είναι ο ασφαλέστερος, συντομότερος και εξυπνότερος δρόμος για ένα περισσότερο ελπιδοφόρο μέλλον.» επεσήμανε ή Μπέλαμι.
Από το 1990, ο κόσμος γνώρισε ένα κύμα αύξησης στη χρήση ασφαλούς νερού παγκοσμίως - από 77% σε 83%, ένα δισεκατομμύριο επιπλέον άνθρωποι. Όμως μένει πολύς ακόμα δρόμος να διανυθεί. 1.100.000.000 άνθρωποι εξακολουθούν να πίνουν νερό από μη ασφαλείς πηγές όπως: ακάλυπτα πηγάδια, ποτάμια, λίμνες και πλανόδιοι πωλητές. Με τη ζήτηση για νερό να είναι υψηλότερη από ποτέ, η πλάστιγγα κλίνει εις βάρος των φτωχών όταν αποφασίζεται το που θα πάνε τα αποθέματα.
Ένας μέσος Καναδός, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί 6 φορές περισσότερο νερό ημερησίως από τον μέσο Ινδό και πάνω από 30 φορές παραπάνω από το μέσο αγρότη στην Κένυα ( 326 λίτρα έναντι 53 λίτρων και 10 λίτρων αντίστοιχα). Ακόμη και εντός των χωρών υπάρχουν εξίσου δραματικές ανισότητες, συχνά μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Στις αστικές περιοχές της Ινδονησίας η πρόσβαση σε ασφαλές νερό ήταν κατά μέσο όρο 89% ενώ στις αγροτικές περιοχές ήταν μόνο 69% ή και μικρότερη (πριν από το χτύπημα του τσουνάμι).
Όταν τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε βιώσιμα αποθέματα ασφαλούς νερού, βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής και εκπαίδευση για την υγιεινή, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εντυπωσιακά, ωφελώντας σημαντικά τα προγράμματα μείωσης της θνησιμότητας και της φτώχειας. Η παιδική υγεία βελτιώνεται και η φοίτηση στα σχολεία αυξάνει. Αρχίζουμε να βλέπουμε ένα τέλος στις κοινωνικές ανισότητες, εκεί όπου τα κορίτσια φέρουν το φορτίο της μεταφοράς του νερού της οικογένειας. Αυτά τα ευεργετήματα μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται μέσα από κάτι τόσο απλό όπως μια χειροκίνητη αντλία νερού στο σχολείο ή ένα οικιακό σύστημα καθαρισμού του νερού με χαμηλό κόστος. Στην περιοχή που επλήγη από το τσουνάμι, αυτές οι απλές παρεμβάσεις απεκατέστησαν μια αξιόπιστη πηγή παροχής νερού σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Όμως σε άλλα μέρη του κόσμου, οι φτωχότερες κοινότητες βρίσκονται μακριά από τις πολιτικές ευαισθησίες, με κάποια βοήθεια να έρχεται σποραδικά ή και καθόλου. Χωρίς τη δέσμευση των κυβερνήσεων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, τα συστήματα παροχής νερού των χωριών δεν συντηρούνται ή απλά δεν κατασκευάζονται.
Η εξασφάλιση πως η υπηρεσίες παροχής νερού κατανέμονται εξίσου μεταξύ πλουσίων και φτωχών απαιτεί μια ισχυρή αλληλουχία πολιτικής λογοδοσίας, συνδέοντας σωστές πολιτικές με καλή διαχείριση.
Όμως η Μπέλαμι είπε πως οι στερήσεις θα συνεχίζουν όσο η πρόσβαση σε νερό θεωρείται ως προνόμιο παρά ως ένα απαραβίαστο δικαίωμα . Δήλωσε πως μια μεταβολή στην παγκόσμια αντιμετώπιση θα ήταν ένα ισχυρό εργαλείο για τη μείωση της θνησιμότητας που σχετίζεται με το νερό και την άμβλυνση των καταστροφικών της οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών.
«Η σιωπηρή μας πεποίθηση πως οι παιδικοί θάνατοι είναι αναπόφευκτες απώλειες της φτώχειας είναι τόσο επικίνδυνη όσο και εσφαλμένη. Αυτοί οι θάνατοι αποτελούν τις ίδιες τις αιτίες που τροφοδοτούν τη φτώχεια, εγκλείοντας ολόκληρες κοινότητες μέσα σε ένα κύκλο ασθενειών, στερήσεων και απελπισίας. Τίποτα δεν μας εμποδίζει από το να σπάσουμε αυτό τον φαύλο κύκλο. Τα εμπόδια είναι όλα στο μυαλό μας.» είπε.
Καθ' όλη τη διάρκεια της Δεκαετίας του Νερού για τη Ζωή, η UNICEF θα υποστηρίξει σθεναρά συνεργάτες, συμπεριλαμβανομένων κυβερνήσεων κοινωνικών οργανισμών και κοινοτήτων σε πάνω από 90 χώρες , για να επιτύχει την παροχή ασφαλούς νερού και υγιεινής σε σπίτια και σχολεία, να προωθήσει την ενημέρωση για την υγιεινή και να ισχυροποιήσει τις εθνικές πολιτικές για την προστασία των φτωχότερων παιδιών. Η UNICEF συνεχίζει να ηγείται των παγκόσμιων προσπαθειών ανακούφισης για την αποκατάσταση της πρόσβασης σε νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής σε οικογένειες στις περιοχές που επλήγησαν από το τσουνάμι και σε άλλες καταστάσεις επείγουσας ανάγκης.
ΑΡΘΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ
Xωρίς νερό δύο δισ. άνθρωποι Aνησυχία των ειδικών και για την υδρόεσσα Eλλάδα
Η παγκόσμια ημέρα για το νερό «γιορτάζεται» με τη θλιβερή διαπίστωση ότι περισσότερα από δύο δισ. άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν χωρίς να έχουν πρόσβαση στο υπέρτατο αγαθό. Την ίδια ώρα στην Ελλάδα μπορεί μεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος της λειψυδρίας, αλλά οι ειδικοί ανησυχούν για την αλόγιστη σπατάλη και την ανέλεγκτη μόλυνση των υδάτινων πόρων σε ολόκληρη τη χώρα.
Σπαταλάμε το υπέρτατο πλανητικό αγαθό Παγκόσμια Ημέρα Υδάτων - Το σημερινό μοντέλο γεωργίας και κτηνοτροφίας υπ' αριθμόν 1 απειλή για τα υδάτινα αποθέματα
Σε παγκόσμιο επίπεδο η διαφύλαξη των υδάτινων πόρων είναι μια όλο και δυσκολότερη άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στις απαιτήσεις του σήμερα και του αύριο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όπως διαπιστώνει έκθεση 1.500 επιστημόνων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, δεν είναι άλλος από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, που, με την παρούσα μορφή τους, κατασπαταλούν τεράστιες ποσότητες υδάτων που δεν αναπληρώνονται. Ενώ τα ποτάμια στερεύουν και οι λίμνες συρρικνώνονται, το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να ζει χωρίς εύκολη πρόσβαση σε πόσιμο νερό και η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Νερού υπογραμμίζει τις εκκλήσεις για την κατοχύρωση του «ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό».
Στα καθ' ημάς, καταγράφεται μια αντιφατική εικόνα. Aπό τη μια οι ταμιευτήρες της EYΔAΠ γεμάτοι, από την άλλη η σπατάλη κυρίαρχη. Aπό τη μια βήματα στον καλύτερο νομοθετικό εξοπλισμό και στη δημιουργία ελεγκτικών θεσμών (όπως η Eθνική Eπιτροπή Yδάτων), από την άλλη συνέχιση της βάρβαρης πρακτικής της αντιμετώπισης των ποταμών ως ανοικτών βόθρων και αγωγών λυμάτων. Tο 70% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν από τους Eπιθεωρητές Περιβάλλοντος στον Kηφισό, τον Aσωπό και τον Καλαμά βρέθηκαν να παραβιάζουν βάναυσα τη νομοθεσία όσον αφορά την προστασία των υδάτων.
Ταυτόχρονα, το μεγάλο πρόβλημα της υπεράντλησης υδάτων για την αγροτική παραγωγή, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων που δηλητηριάζουν τον υδροφόρο ορίζοντα, αποτελούν εκρηκτικό πρόβλημα του παρόντος. Το ΤΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη θεσμικού προσδιορισμού των περιοχών λεκάνης απορροής των ποταμών, ώστε να προστατευθούν αναλόγως.
Ελπιδοφόρο μήνυμα οι ιδέες της ελληνικής πανεπιστημιακής κοινότητας, που έχοντας συνειδητοποιήσει το πρόβλημα προτείνει λύσεις συμβατές με τις λειτουργίες της φύσης και όχι με τα συμφέροντα των εργολάβων...
Δικαίωμα, αλλά όχι για όλους...
AFP
ΜΕΞΙΚΟ. Αποτελεί η πρόσβαση στο νερό ανθρώπινο δικαίωμα ή μήπως το νερό είναι ένα εμπορεύσιμο αγαθό όπως όλα τα άλλα; Το δίλημμα αυτό απασχολεί το Τέταρτο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό, που λήγει σήμερα, παγκόσμια ημέρα των Υδάτων, στην πόλη του Μεξικού.
Πειράματα ιδιωτικοποίησης
Η Λατινική Αμερική είναι η περιοχή του πλανήτη με τις περισσότερες και πιο πρόσφατες εμπειρίες στο θέμα αυτό, καθώς εκεί έγιναν μερικά από τα πιο τολμηρά πειράματα ιδιωτικοποίησης των δικτύων ύδρευσης. Η κατάληξή τους, στην περίπτωση της Βολιβίας και της Αργεντινής, υπήρξε άδοξη.
Μόλις χθες, η τριετής διαμάχη του Μπουένος Αϊρες με τη γαλλική εταιρεία Σουέζ ντεζ Ο έληξε με διακοπή του συμβολαίου της τελευταίας. Η Αργεντινή κατηγόρησε την εταιρεία ότι δεν τήρησε τις υποσχέσεις της ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών, υδροδοτώντας από το 1993 την πρωτεύουσα με νερό υψηλής περιεκτικότητας σε νιτρώδη. Η εταιρεία, από την άλλη πλευρά, είπε ότι οι επενδύσεις δεν μπορούσαν να γίνουν γιατί τα επιχειρηματικά της σχέδια ανατράπηκαν λόγω της μεγάλης υποτίμησης του αργεντίνικου πέσο το 2001 και ζητούσε αλματώδεις αυξήσεις στα τιμολόγια.
Στο Φόρουμ του Μεξικού μετέχουν εκπρόσωποι κυβερνήσεων, οργανισμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Είκοσι οργανώσεις υπέγραψαν δήλωση με την οποία ζητούν από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να προτρέψει τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν το δικαίωμα στο νερό.
Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκεί να σημειωθεί ότι το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού στερείται εύκολης πρόσβασης στο νερό. Στην Αφρική, στην Ινδία και αλλού, το πολύωρο καθημερινό κουβάλημα νερού είναι συχνά η κύρια απασχόληση γυναικών και παιδιών που αφήνουν το σχολείο αναζητώντας ένα αγαθό που θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο.
Τρώμε εις βάρος... ακόμη και του νερού που πίνουμε
ΑFP, Reuters
Ερώτηση: Ποια είναι η σοβαρότερη απειλή για το νερό που πίνουμε; Απάντηση: Το φαγητό που τρώμε. Στο εκ πρώτης όψεως παράδοξο αλλά σφόδρα ανησυχητικό αυτό συμπέρασμα καταλήγει έκθεση που συνέταξαν 1.500 ειδικοί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η οποία δημοσιεύθηκε χθες. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι για την κατασπατάληση των υδάτινων πόρων ευθύνεται, περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, η σύγχρονη γεωργία και κτηνοτροφία.
«Συνολικά, η γεωργία βρίσκεται στην κορυφή των ανησυχιών στο ζήτημα του γλυκού νερού» ανακοίνωσε το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (UNEP), χρηματοδότης της έκθεσης Global International Waters Assessment. Σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οι ευθύνες εντοπίζονται και πάλι στο... πιάτο μας, αφού ο υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για τις θάλασσες δεν είναι η ρύπανση αλλά η υπεραλίευση.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 70% του γλυκού νερού που αντλείται κάθε μέρα ξοδεύεται στην άρδευση. Από το νερό αυτό, μόνο το 30% επιστρέφει στο περιβάλλον, ενώ αντίθετα, το νερό που καταναλώνεται από τα νοικοκυριά ή τις βιομηχανίες επιστρέφει στο περιβάλλον σε ποσοστό έως και 90%.
Οι ανάγκες διαρκώς οξύνονται, όχι μόνο λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά λόγω και της αλλαγής των διατροφικών συνηθειών. «Η παγκόσμια ζήτηση αγροτικών προϊόντων αυξάνεται» επισημαίνει η έρευνα «και επίσης αυξάνεται η ζήτηση τροφών που απαιτούν πολύ νερό για να παραχθούν. Τέτοιες είναι το κρέας σε αντίθεση με τα λαχανικά και τα φρούτα σε αντίθεση με τα δημητριακά».
Ο,τι σηκώνει το κλίμα
Η έκθεση επισημαίνει ότι αν θέλουμε να διατηρηθούν οι υδάτινοι πόροι, θα πρέπει να καλλιεργείται σε κάθε περιοχή αυτό που «σηκώνει» το κλίμα. «Κάνουμε κατάχρηση των υδάτινων πόρων, ιδίως για αρδευτικούς σκοπούς, σε περιοχές όπου κάποιες καλλιέργειες δεν μπορούν να γίνουν με λογικό τρόπο γιατί το νερό εξατμίζεται αμέσως» δήλωσε ο Γκότχιλφ Χέμπελ, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου, εκ των συντακτών της έκθεσης. Ο Χέμπελ είπε ότι πολλές καλλιέργειες σε θερμά κλίματα αντλούν νερό από υπόγειες φλέβες ηλικίας ώς και 10.000 ετών. «Οι πόροι αυτοί δεν μπορούν να αντικατασταθούν γρήγορα» δήλωσε ο Γερμανός καθηγητής. Η έκθεση ανέφερε ότι οι λύσεις που συνήθως επιλέγονται -περισσότερα φράγματα, βαθύτερες γεωτρήσεις- δεν αποτελούν απάντηση. Ως παράδειγμα, η έκθεση ανέφερε τα φράγματα στον ποταμό Βόλγα, εξαιτίας των οποίων κινδυνεύει με εξαφάνιση ο οξύρρυγχος της Κασπίας θάλασσας και το μεγάλο αρδευτικό έργο στην ανατολική Ναμίμπια, στην Αφρική, που συλλέγει μεν νερό, αλλά αυτό κατά 90% εξατμίζεται.
Για το μέλλον, οι προβλέψεις της έκθεσης δεν είναι διόλου θετικές. «Τα ύδατα των ποταμών θα συνεχίσουν να λιγοστεύουν, το θαλασσινό νερό θα συνεχίσει να εισχωρεί όλο και βαθύτερα στα δέλτα των ποταμών, ψάρια και υδρόβια φυτά θα εξαφανίζονται».
Σκουπίδια και επικίνδυνα απόβλητα πνίγουν τα ελληνικά ποτάμια
Του Γιάννη Ελαφρού
Ξέφραγο αμπέλι και δοχεία ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων είναι πολλά από τα ποτάμια της χώρας μας, σύμφωνα με τους ελέγχους της Eιδικής Yπηρεσίας Eπιθεωρητών Περιβάλλοντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 70% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν βρέθηκαν να παραβιάζουν κατάφωρα τη νομοθεσία. Oι υπεύθυνοι παραπέμφθηκαν στον εισαγγελέα, ενώ τους επιβλήθηκαν και υψηλά πρόστιμα. H εξόρμηση των μόλις 32 (από τους 78 που προβλέπονται) επιθεωρητών περιβάλλοντος εδώ και δύο χρόνια αποφέρει κάποιους πρώτους καρπούς. H κατάσταση όμως είναι δραματική. «Eυαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα απειλούνται από ρύπανση και σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση. Pέματα μπαζώνονται, λίμνες, ποτάμια υγροβιότοποι, θάλασσες απειλούνται από μη αναστρέψιμες συχνά καταστροφές λόγω της ανεξέλεγκτης απόρριψης κάθε είδους αποβλήτων», τονίζεται στην ετήσια έκθεση των Eπιθεωρητών Περιβάλλοντος.
H υπηρεσία, που υπάγεται στο YΠEXΩΔE, προχώρησε σε μεθοδικούς ελέγχους όσον αφορά στη διαχείριση των αστικών λυμάτων και των βιομηχανικών αποβλήτων στον Aσωπό ποταμό, στον Kηφισό και στον Kαλαμά του νομού Iωαννίνων. H πιο σοβαρή παραβίαση αφορούσε στην απόρριψη στα ποτάμια επικίνδυνων ουσιών, ειδικά βαρέων μετάλλων, άλλων τοξικών, ακόμα και καρκινογόνων ουσιών, χωρίς προηγουμένως καμιά επεξεργασία. Yπεύθυνες για το έγκλημα κάθε λογής βιομηχανίες και βιοτεχνίες, όπως βαφεία, επιμεταλλωτήρια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας μπαταρίας, μονάδες τροφίμων κ.λπ.
Σοβαρές ελλείψεις καταγράφηκαν επίσης στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, καθώς πολλές επιχειρήσεις είτε δεν είχαν καν άδεια για τις οχλούσες δραστηριότητές τους είτε δεν τις ανανέωσαν.
Σε μερικές περιπτώσεις, όπως στον Kαλαμά, βρέθηκαν ακόμα και παράνομες χωματερές δίπλα στην κοίτη, με αποτέλεσμα στραγγίσματα και στερεά απόβλητα να περνούν στο νερό και από 'κει ακόμα και στην τροφική αλυσίδα.
Μια άλλη κατηγορία ελέγχων των επιθεωρητών Περιβάλλοντος αφορά την καταπολέμηση των παράνομων αμμοληψιών. Πολλοί εργολάβοι παίρνουν άδεια να πάρουν άμμο, αλλά δεν τηρούν τις προδιαγραφές, ξύνουν την άμμο απ' όπου επιθυμούν, τραυματίζοντας το περιβάλλον και δημιουργώντας κινδύνους πλημμύρας. Στο μικροσκόπιο των επιθεωρητών έχουν μπει ο Γαλλικός ποταμός, ο Aξιός, ο Λάδωνας στην Hλεία και ο Aσωπός, στους οποίους έχουν ήδη επισημανθεί πολλές παρανομίες.
Tα πρόστιμα που έχει επιβάλει η υπηρεσία κυμαίνονται από 500 ευρώ έως 430.000 ευρώ, που είναι και το υψηλότερο. Tο πρόστιμο αυτό έχει επιβληθεί στον Aερολιμένα Aθηνών «Eλευθέριος Bενιζέλος» για τη διοχέτευση βιομηχανικών του αποβλήτων σε κοίτες παρακείμενων ποταμών (Eρασίνος, Mεγάλο Pέμα Pαφήνας) και σε αγροτικές εκτάσεις.
Tο βασικό ερώτημα είναι τι γίνεται μετά τον έλεγχο. «Στην Eλλάδα έχει κατοχυρωθεί μια αίσθηση περιβαλλοντικής ασυδοσίας και ατιμωρησίας», λέει χαρακτηριστικά στην «Κ» στέλεχος της υπηρεσίας. Η ευθύνη μόνιμου ελέγχου βρίσκεται στις νομαρχίες ή στις περιφέρειες. H έλλειψη προσωπικού, η αδιαφορία, αλλά και οι υπόγειες συναλλαγές οδηγούν πραγματικά σε κατάσταση μη ελέγχου. Φορείς διαχείρισης ποταμών είτε δεν έχουν σχηματισθεί, είτε -ακόμα χειρότερα- δεν είναι στελεχωμένοι και άρα δεν λειτουργούν ουσιαστικά.
Πάντως, μετά το πόρισμα των επιθεωρητών δημιουργείται ένας φάκελος Διαδικασίας Συμμόρφωσης για κάθε επιχείρηση, τον οποίο πρέπει να ελέγχουν οι τοπικές αρχές. Η πρώτη εικόνα, σύμφωνα με στελέχη της υπηρεσίας, είναι θετική, με την έννοια ότι καταγράφονται βήματα συμμόρφωσης. Aλλά είναι πολύ νωρίς ακόμη. Ή μήπως πολύ αργά;
«Αγνοούμε τη Φύση και θα το πληρώσουμε»
Μιλάμε για φυσικούς ταμιευτήρες νερού. Aλλά από αυτό το φυσικό «ταμιευτήριο» μάς ενδιαφέρει μόνο η ανάληψη. Oσο για την. κατάθεση, αυτή την αφήνουμε στην τύχη. «Aν δεν ενισχύσουμε τις καταθέσεις μας στα υπόγεια νερά, θα έχουμε πρόβλημα», λέει στην «K» ο κ. Θεοφάνης Παυλίδης, υπεύθυνος του Eργαστηρίου Διευθέτησης Oρεινών Yδάτων του Aριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Aς παρατηρήσουμε τις κινήσεις της Φύσης. Oταν βρέχει βλέπουμε έναν ορεινό χείμαρρο να κατεβάζει νερό. Σε κάποια σημεία, όμως, το νερό εξαφανίζεται. Ο ίδιος ο χείμαρρος μας δείχνει τις εισόδους για τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Θα βοηθούσε πολύ εάν μπορούσαμε να παροχετεύσουμε εκεί επιπλέον νερό, σε μια άλλη στιγμή».
O κ. Παυλίδης τονίζει ότι χρειαζόμαστε τέτοια υδραυλικά έργα. Εργα που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με φυσικό τρόπο την ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας, την ποιοτική αναβάθμιση των υδάτων και τον εμπλουτισμό τους. «Σας πληροφορώ ότι είναι έργα φτηνά. Στοιχίζουν μόλις το 1/10 των κλασικών. Aλλά δεν προτιμώνται, ακριβώς επειδή είναι φτηνά!» Προφανώς είναι μικρό το ποσοστό κέρδους των εργολάβων και η μίζα.
Aλλά και τη ρύπανση των ποταμών μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με φυσικό τρόπο, υπογραμμίζει ο καθηγητής του AΠΘ. «Aρκεί να αξιοποιήσουμε την αυτοκαθαριστική ικανότητα ενός ποταμού. Tο νερό έχει την ικανότητα μέσω της οξυγόνωσής του να απορρυπαίνεται από μόνο του. Aλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται το ποτάμι να έχει αρκετή ποσότητα και να κινείται με ορμή και τραχύτητα. Οι άσπρες φουσκάλες που βλέπουμε στα ορμητικά ποτάμια ή στους χειμάρρους των βουνών είναι ζωή».
Tι θα μπορούσαμε να κάνουμε; «Tον χειμώνα να συγκρατούμε νερό σε ταμιευτήρες, το οποίο θα εισάγουμε το καλοκαίρι. Nα δημιουργήσουμε κλίσεις που θα δώσουν ορμή, να βάλουμε λίγη άμμο που βοηθά στην απορρύπανση, να στερεώσουμε πέτρες, να αφήσουμε τις φυσικές κοίτες και τη βλάστηση σε πολλά σημεία. H επιβάρυνση είναι μόλις 5-7%, αλλά τα οφέλη τεράστια».
Mε αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται τα οργανικά στοιχεία, ενώ αδρανοποιούνται άλλες χημικές ενώσεις. Οσο για τα βαριά μέταλλα, θα μπορούσαν να τοποθετηθούν μικρά φράγματα με ένα κοκκομετρικό φίλτρο, που θα τα συγκρατεί.
«Το βασικό είναι να αξιοποιήσουμε τον χώρο και τον χρόνο της ίδιας της Φύσης», τονίζει ο κ. Παυλίδης.
Ξεχείλισαν οι ταμιευτήρες ΕΥΔΑΠ - για 5 χρόνια ποτίζουμε ήσυχοι
Με τους ταμιευτήρες της πρωτεύουσας να ξεχειλίζουν νερό υποδέχεται την Παγκόσμια Ημέρα Νερού η ΕΥΔΑΠ. Τα αποθέματα του λεκανοπεδίου βρίσκονται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, ενώ το υδρολογικό έτος βρίσκεται σε εξέλιξη και σύμφωνα με τους ειδικούς επαρκούν, με συνετή διαχείριση, για την επόμενη πενταετία.
Οπως ανέφερε η «Κ» σε προηγούμενο ρεπορτάζ της (17.3.06), οι τέσσερις ταμιευτήρες της πρωτεύουσας έχουν ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα υπερχειλίσει. Tα συνολικά αποθέματα της πρωτεύουσας σε νερό ανέρχονταν χθες σε 1,4 δισ. κυβικά μέτρα νερού, έναντι 1,2 δισ. κ.μ. το 2004. Τα αποθέματα στην Υλίκη φθάνουν τα 561,7 εκατ. κ.μ. νερού, με αποτέλεσμα η λίμνη να υπερχειλίσει και το νερό να διοχετεύεται πλέον στην παραλίμνη, που έχει «ξεραθεί» από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Ο ταμιευτήρας του Εύηνου υπερχείλισε με 114 εκατ. κ.μ. νερού, με αποτέλεσμα να διακοπεί η παροχή νερού στον Μόρνο και να διοχετεύεται η επιπλέον ποσότητα νερού στο ποτάμι. Ο Μόρνος διαθέτει αποθέματα 723,2 εκατ. κ.μ. νερού και υπερχείλισε τελευταίος, μόλις την περασμένη εβδομάδα. Ο δε Μαραθώνας έχει αποθέματα 27,3 εκατ. κ.μ. νερού (υπολείπονται μόλις 7 εκατ. κ.μ. για να υπερχειλίσει) και η στάθμη του αυξομειώνεται από την ΕΥΔΑΠ ανάλογα με τις ανάγκες.
Σύμφωνα με την EYΔAΠ, οι πρόσθετες ποσότητες νερού διοχετεύονται σε ποτάμια και ρέματα κοντά στους ταμιευτήρες, με σκοπό τον εμπλουτισμό των υπογείων υδροφορέων.
Σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF για την Κατάσταση των Παιδιών στον Κόσμο 2005, το 21% των παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες στερούνται πρόσβασης σε νερό , ζώντας σε απόσταση μεγαλύτερης των 15 λεπτών με τα πόδια από την κατοικία τους από κάποια πηγή καθαρού νερού. Επιπρόσθετα, ένας συγκλονιστικός αριθμός 2,6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδεις εγκαταστάσεις υγιεινής . Αυτές οι στερήσεις κοστίζουν σε πολλούς τη ζωή τους και είναι αιτία για τουλάχιστον 1.600.000 από τους 11.000.000 προλαμβανόμενους θανάτους παιδιών κάθε χρόνο.
«Η αποτυχία μας να παρέχουμε δύο και μόνο κουβάδες καθαρό νερό την ημέρα σε κάθε παιδί είναι μια προσβολή στην ανθρώπινη συνείδηση. Πάρα πολλοί πεθαίνουν ως αποτέλεσμα της αδράνειάς μας και ο θάνατός τους αντιμετωπίζεται με εκκωφαντική σιωπή.» είπε η Μπέλαμι.
Αυτή η χρονιά μας εισάγει στην Διεθνή Δεκαετία Δράσης «Νερό για τη Ζωή» - μία διεθνής προσπάθεια για να φέρει ασφαλές νερό και βασική υγιεινή στα σπίτια και τα σχολεία σε όλο τον κόσμο. Η παροχή αυτών των υπηρεσιών στις φτωχότερες οικογένειες είναι στο επίκεντρο των προσπαθειών για να επιτευχθούν πολλοί από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας για το 2015 - ειδικότερα εκείνος που απαιτεί από την ανθρωπότητα να περικόψει τους προλαμβανόμενους παιδικούς θανάτους κατά τουλάχιστον τα δύο τρίτα.
Παντού, η χαμηλή διαθεσιμότητα ασφαλούς νερού πηγαίνει χέρι-χέρι με υψηλά ποσοστά παιδικής θνησιμότητας . Στην υποσαχάρια Αφρική, όπου το ένα στα πέντε παιδιά δεν θα φθάσει στα πέμπτα του γενέθλια, το 43% των παιδιών πίνουν ακάθαρτο νερό, διακινδυνεύοντας να ασθενήσουν ή να χάσουν τη ζωή τους με κάθε γουλιά.
Οι επιπτώσεις του μη ασφαλούς πόσιμου νερού, της φτωχής υποδομής και της ανεπαρκούς υγιεινής στην παιδική υγεία εκτείνονται πέρα από τα 4.000 παιδιά που πεθαίνουν κάθε ημέρα από ασθένειες που μεταδίδονται από το νερό όπως η διάρροια και ο τύφος . Πολλά περισσότερα εκατομμύρια ωθούνται στο μεταίχμιο της επιβίωσης από τα επαναλαμβανόμενα πλήγματα των ασθενειών.
«Παιδιά που εξαναγκάζονται να πίνουν ακάθαρτο νερό και να ζουν σε ανθυγιεινές συνθήκες δεν μπορούν να ευημερήσουν. Όμως όταν η ζωή τους προστατεύεται, οι οικογένειές τους ενδυναμώνονται και τα δικά τους παιδιά θα γεννηθούν με καλύτερες προοπτικές. Είναι ο ασφαλέστερος, συντομότερος και εξυπνότερος δρόμος για ένα περισσότερο ελπιδοφόρο μέλλον.» επεσήμανε ή Μπέλαμι.
Από το 1990, ο κόσμος γνώρισε ένα κύμα αύξησης στη χρήση ασφαλούς νερού παγκοσμίως - από 77% σε 83%, ένα δισεκατομμύριο επιπλέον άνθρωποι. Όμως μένει πολύς ακόμα δρόμος να διανυθεί. 1.100.000.000 άνθρωποι εξακολουθούν να πίνουν νερό από μη ασφαλείς πηγές όπως: ακάλυπτα πηγάδια, ποτάμια, λίμνες και πλανόδιοι πωλητές. Με τη ζήτηση για νερό να είναι υψηλότερη από ποτέ, η πλάστιγγα κλίνει εις βάρος των φτωχών όταν αποφασίζεται το που θα πάνε τα αποθέματα.
Ένας μέσος Καναδός, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί 6 φορές περισσότερο νερό ημερησίως από τον μέσο Ινδό και πάνω από 30 φορές παραπάνω από το μέσο αγρότη στην Κένυα ( 326 λίτρα έναντι 53 λίτρων και 10 λίτρων αντίστοιχα). Ακόμη και εντός των χωρών υπάρχουν εξίσου δραματικές ανισότητες, συχνά μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Στις αστικές περιοχές της Ινδονησίας η πρόσβαση σε ασφαλές νερό ήταν κατά μέσο όρο 89% ενώ στις αγροτικές περιοχές ήταν μόνο 69% ή και μικρότερη (πριν από το χτύπημα του τσουνάμι).
Όταν τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε βιώσιμα αποθέματα ασφαλούς νερού, βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής και εκπαίδευση για την υγιεινή, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εντυπωσιακά, ωφελώντας σημαντικά τα προγράμματα μείωσης της θνησιμότητας και της φτώχειας. Η παιδική υγεία βελτιώνεται και η φοίτηση στα σχολεία αυξάνει. Αρχίζουμε να βλέπουμε ένα τέλος στις κοινωνικές ανισότητες, εκεί όπου τα κορίτσια φέρουν το φορτίο της μεταφοράς του νερού της οικογένειας. Αυτά τα ευεργετήματα μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται μέσα από κάτι τόσο απλό όπως μια χειροκίνητη αντλία νερού στο σχολείο ή ένα οικιακό σύστημα καθαρισμού του νερού με χαμηλό κόστος. Στην περιοχή που επλήγη από το τσουνάμι, αυτές οι απλές παρεμβάσεις απεκατέστησαν μια αξιόπιστη πηγή παροχής νερού σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Όμως σε άλλα μέρη του κόσμου, οι φτωχότερες κοινότητες βρίσκονται μακριά από τις πολιτικές ευαισθησίες, με κάποια βοήθεια να έρχεται σποραδικά ή και καθόλου. Χωρίς τη δέσμευση των κυβερνήσεων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, τα συστήματα παροχής νερού των χωριών δεν συντηρούνται ή απλά δεν κατασκευάζονται.
Η εξασφάλιση πως η υπηρεσίες παροχής νερού κατανέμονται εξίσου μεταξύ πλουσίων και φτωχών απαιτεί μια ισχυρή αλληλουχία πολιτικής λογοδοσίας, συνδέοντας σωστές πολιτικές με καλή διαχείριση.
Όμως η Μπέλαμι είπε πως οι στερήσεις θα συνεχίζουν όσο η πρόσβαση σε νερό θεωρείται ως προνόμιο παρά ως ένα απαραβίαστο δικαίωμα . Δήλωσε πως μια μεταβολή στην παγκόσμια αντιμετώπιση θα ήταν ένα ισχυρό εργαλείο για τη μείωση της θνησιμότητας που σχετίζεται με το νερό και την άμβλυνση των καταστροφικών της οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών.
«Η σιωπηρή μας πεποίθηση πως οι παιδικοί θάνατοι είναι αναπόφευκτες απώλειες της φτώχειας είναι τόσο επικίνδυνη όσο και εσφαλμένη. Αυτοί οι θάνατοι αποτελούν τις ίδιες τις αιτίες που τροφοδοτούν τη φτώχεια, εγκλείοντας ολόκληρες κοινότητες μέσα σε ένα κύκλο ασθενειών, στερήσεων και απελπισίας. Τίποτα δεν μας εμποδίζει από το να σπάσουμε αυτό τον φαύλο κύκλο. Τα εμπόδια είναι όλα στο μυαλό μας.» είπε.
Καθ' όλη τη διάρκεια της Δεκαετίας του Νερού για τη Ζωή, η UNICEF θα υποστηρίξει σθεναρά συνεργάτες, συμπεριλαμβανομένων κυβερνήσεων κοινωνικών οργανισμών και κοινοτήτων σε πάνω από 90 χώρες , για να επιτύχει την παροχή ασφαλούς νερού και υγιεινής σε σπίτια και σχολεία, να προωθήσει την ενημέρωση για την υγιεινή και να ισχυροποιήσει τις εθνικές πολιτικές για την προστασία των φτωχότερων παιδιών. Η UNICEF συνεχίζει να ηγείται των παγκόσμιων προσπαθειών ανακούφισης για την αποκατάσταση της πρόσβασης σε νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής σε οικογένειες στις περιοχές που επλήγησαν από το τσουνάμι και σε άλλες καταστάσεις επείγουσας ανάγκης.
ΑΡΘΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ
Xωρίς νερό δύο δισ. άνθρωποι Aνησυχία των ειδικών και για την υδρόεσσα Eλλάδα
Η παγκόσμια ημέρα για το νερό «γιορτάζεται» με τη θλιβερή διαπίστωση ότι περισσότερα από δύο δισ. άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν χωρίς να έχουν πρόσβαση στο υπέρτατο αγαθό. Την ίδια ώρα στην Ελλάδα μπορεί μεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος της λειψυδρίας, αλλά οι ειδικοί ανησυχούν για την αλόγιστη σπατάλη και την ανέλεγκτη μόλυνση των υδάτινων πόρων σε ολόκληρη τη χώρα.
Σπαταλάμε το υπέρτατο πλανητικό αγαθό Παγκόσμια Ημέρα Υδάτων - Το σημερινό μοντέλο γεωργίας και κτηνοτροφίας υπ' αριθμόν 1 απειλή για τα υδάτινα αποθέματα
Σε παγκόσμιο επίπεδο η διαφύλαξη των υδάτινων πόρων είναι μια όλο και δυσκολότερη άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στις απαιτήσεις του σήμερα και του αύριο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όπως διαπιστώνει έκθεση 1.500 επιστημόνων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, δεν είναι άλλος από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, που, με την παρούσα μορφή τους, κατασπαταλούν τεράστιες ποσότητες υδάτων που δεν αναπληρώνονται. Ενώ τα ποτάμια στερεύουν και οι λίμνες συρρικνώνονται, το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να ζει χωρίς εύκολη πρόσβαση σε πόσιμο νερό και η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Νερού υπογραμμίζει τις εκκλήσεις για την κατοχύρωση του «ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό».
Στα καθ' ημάς, καταγράφεται μια αντιφατική εικόνα. Aπό τη μια οι ταμιευτήρες της EYΔAΠ γεμάτοι, από την άλλη η σπατάλη κυρίαρχη. Aπό τη μια βήματα στον καλύτερο νομοθετικό εξοπλισμό και στη δημιουργία ελεγκτικών θεσμών (όπως η Eθνική Eπιτροπή Yδάτων), από την άλλη συνέχιση της βάρβαρης πρακτικής της αντιμετώπισης των ποταμών ως ανοικτών βόθρων και αγωγών λυμάτων. Tο 70% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν από τους Eπιθεωρητές Περιβάλλοντος στον Kηφισό, τον Aσωπό και τον Καλαμά βρέθηκαν να παραβιάζουν βάναυσα τη νομοθεσία όσον αφορά την προστασία των υδάτων.
Ταυτόχρονα, το μεγάλο πρόβλημα της υπεράντλησης υδάτων για την αγροτική παραγωγή, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων που δηλητηριάζουν τον υδροφόρο ορίζοντα, αποτελούν εκρηκτικό πρόβλημα του παρόντος. Το ΤΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη θεσμικού προσδιορισμού των περιοχών λεκάνης απορροής των ποταμών, ώστε να προστατευθούν αναλόγως.
Ελπιδοφόρο μήνυμα οι ιδέες της ελληνικής πανεπιστημιακής κοινότητας, που έχοντας συνειδητοποιήσει το πρόβλημα προτείνει λύσεις συμβατές με τις λειτουργίες της φύσης και όχι με τα συμφέροντα των εργολάβων...
Δικαίωμα, αλλά όχι για όλους...
AFP
ΜΕΞΙΚΟ. Αποτελεί η πρόσβαση στο νερό ανθρώπινο δικαίωμα ή μήπως το νερό είναι ένα εμπορεύσιμο αγαθό όπως όλα τα άλλα; Το δίλημμα αυτό απασχολεί το Τέταρτο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό, που λήγει σήμερα, παγκόσμια ημέρα των Υδάτων, στην πόλη του Μεξικού.
Πειράματα ιδιωτικοποίησης
Η Λατινική Αμερική είναι η περιοχή του πλανήτη με τις περισσότερες και πιο πρόσφατες εμπειρίες στο θέμα αυτό, καθώς εκεί έγιναν μερικά από τα πιο τολμηρά πειράματα ιδιωτικοποίησης των δικτύων ύδρευσης. Η κατάληξή τους, στην περίπτωση της Βολιβίας και της Αργεντινής, υπήρξε άδοξη.
Μόλις χθες, η τριετής διαμάχη του Μπουένος Αϊρες με τη γαλλική εταιρεία Σουέζ ντεζ Ο έληξε με διακοπή του συμβολαίου της τελευταίας. Η Αργεντινή κατηγόρησε την εταιρεία ότι δεν τήρησε τις υποσχέσεις της ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών, υδροδοτώντας από το 1993 την πρωτεύουσα με νερό υψηλής περιεκτικότητας σε νιτρώδη. Η εταιρεία, από την άλλη πλευρά, είπε ότι οι επενδύσεις δεν μπορούσαν να γίνουν γιατί τα επιχειρηματικά της σχέδια ανατράπηκαν λόγω της μεγάλης υποτίμησης του αργεντίνικου πέσο το 2001 και ζητούσε αλματώδεις αυξήσεις στα τιμολόγια.
Στο Φόρουμ του Μεξικού μετέχουν εκπρόσωποι κυβερνήσεων, οργανισμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Είκοσι οργανώσεις υπέγραψαν δήλωση με την οποία ζητούν από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να προτρέψει τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν το δικαίωμα στο νερό.
Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκεί να σημειωθεί ότι το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού στερείται εύκολης πρόσβασης στο νερό. Στην Αφρική, στην Ινδία και αλλού, το πολύωρο καθημερινό κουβάλημα νερού είναι συχνά η κύρια απασχόληση γυναικών και παιδιών που αφήνουν το σχολείο αναζητώντας ένα αγαθό που θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο.
Τρώμε εις βάρος... ακόμη και του νερού που πίνουμε
ΑFP, Reuters
Ερώτηση: Ποια είναι η σοβαρότερη απειλή για το νερό που πίνουμε; Απάντηση: Το φαγητό που τρώμε. Στο εκ πρώτης όψεως παράδοξο αλλά σφόδρα ανησυχητικό αυτό συμπέρασμα καταλήγει έκθεση που συνέταξαν 1.500 ειδικοί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η οποία δημοσιεύθηκε χθες. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι για την κατασπατάληση των υδάτινων πόρων ευθύνεται, περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, η σύγχρονη γεωργία και κτηνοτροφία.
«Συνολικά, η γεωργία βρίσκεται στην κορυφή των ανησυχιών στο ζήτημα του γλυκού νερού» ανακοίνωσε το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (UNEP), χρηματοδότης της έκθεσης Global International Waters Assessment. Σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οι ευθύνες εντοπίζονται και πάλι στο... πιάτο μας, αφού ο υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για τις θάλασσες δεν είναι η ρύπανση αλλά η υπεραλίευση.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 70% του γλυκού νερού που αντλείται κάθε μέρα ξοδεύεται στην άρδευση. Από το νερό αυτό, μόνο το 30% επιστρέφει στο περιβάλλον, ενώ αντίθετα, το νερό που καταναλώνεται από τα νοικοκυριά ή τις βιομηχανίες επιστρέφει στο περιβάλλον σε ποσοστό έως και 90%.
Οι ανάγκες διαρκώς οξύνονται, όχι μόνο λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά λόγω και της αλλαγής των διατροφικών συνηθειών. «Η παγκόσμια ζήτηση αγροτικών προϊόντων αυξάνεται» επισημαίνει η έρευνα «και επίσης αυξάνεται η ζήτηση τροφών που απαιτούν πολύ νερό για να παραχθούν. Τέτοιες είναι το κρέας σε αντίθεση με τα λαχανικά και τα φρούτα σε αντίθεση με τα δημητριακά».
Ο,τι σηκώνει το κλίμα
Η έκθεση επισημαίνει ότι αν θέλουμε να διατηρηθούν οι υδάτινοι πόροι, θα πρέπει να καλλιεργείται σε κάθε περιοχή αυτό που «σηκώνει» το κλίμα. «Κάνουμε κατάχρηση των υδάτινων πόρων, ιδίως για αρδευτικούς σκοπούς, σε περιοχές όπου κάποιες καλλιέργειες δεν μπορούν να γίνουν με λογικό τρόπο γιατί το νερό εξατμίζεται αμέσως» δήλωσε ο Γκότχιλφ Χέμπελ, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου, εκ των συντακτών της έκθεσης. Ο Χέμπελ είπε ότι πολλές καλλιέργειες σε θερμά κλίματα αντλούν νερό από υπόγειες φλέβες ηλικίας ώς και 10.000 ετών. «Οι πόροι αυτοί δεν μπορούν να αντικατασταθούν γρήγορα» δήλωσε ο Γερμανός καθηγητής. Η έκθεση ανέφερε ότι οι λύσεις που συνήθως επιλέγονται -περισσότερα φράγματα, βαθύτερες γεωτρήσεις- δεν αποτελούν απάντηση. Ως παράδειγμα, η έκθεση ανέφερε τα φράγματα στον ποταμό Βόλγα, εξαιτίας των οποίων κινδυνεύει με εξαφάνιση ο οξύρρυγχος της Κασπίας θάλασσας και το μεγάλο αρδευτικό έργο στην ανατολική Ναμίμπια, στην Αφρική, που συλλέγει μεν νερό, αλλά αυτό κατά 90% εξατμίζεται.
Για το μέλλον, οι προβλέψεις της έκθεσης δεν είναι διόλου θετικές. «Τα ύδατα των ποταμών θα συνεχίσουν να λιγοστεύουν, το θαλασσινό νερό θα συνεχίσει να εισχωρεί όλο και βαθύτερα στα δέλτα των ποταμών, ψάρια και υδρόβια φυτά θα εξαφανίζονται».
Σκουπίδια και επικίνδυνα απόβλητα πνίγουν τα ελληνικά ποτάμια
Του Γιάννη Ελαφρού
Ξέφραγο αμπέλι και δοχεία ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων είναι πολλά από τα ποτάμια της χώρας μας, σύμφωνα με τους ελέγχους της Eιδικής Yπηρεσίας Eπιθεωρητών Περιβάλλοντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 70% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν βρέθηκαν να παραβιάζουν κατάφωρα τη νομοθεσία. Oι υπεύθυνοι παραπέμφθηκαν στον εισαγγελέα, ενώ τους επιβλήθηκαν και υψηλά πρόστιμα. H εξόρμηση των μόλις 32 (από τους 78 που προβλέπονται) επιθεωρητών περιβάλλοντος εδώ και δύο χρόνια αποφέρει κάποιους πρώτους καρπούς. H κατάσταση όμως είναι δραματική. «Eυαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα απειλούνται από ρύπανση και σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση. Pέματα μπαζώνονται, λίμνες, ποτάμια υγροβιότοποι, θάλασσες απειλούνται από μη αναστρέψιμες συχνά καταστροφές λόγω της ανεξέλεγκτης απόρριψης κάθε είδους αποβλήτων», τονίζεται στην ετήσια έκθεση των Eπιθεωρητών Περιβάλλοντος.
H υπηρεσία, που υπάγεται στο YΠEXΩΔE, προχώρησε σε μεθοδικούς ελέγχους όσον αφορά στη διαχείριση των αστικών λυμάτων και των βιομηχανικών αποβλήτων στον Aσωπό ποταμό, στον Kηφισό και στον Kαλαμά του νομού Iωαννίνων. H πιο σοβαρή παραβίαση αφορούσε στην απόρριψη στα ποτάμια επικίνδυνων ουσιών, ειδικά βαρέων μετάλλων, άλλων τοξικών, ακόμα και καρκινογόνων ουσιών, χωρίς προηγουμένως καμιά επεξεργασία. Yπεύθυνες για το έγκλημα κάθε λογής βιομηχανίες και βιοτεχνίες, όπως βαφεία, επιμεταλλωτήρια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας μπαταρίας, μονάδες τροφίμων κ.λπ.
Σοβαρές ελλείψεις καταγράφηκαν επίσης στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, καθώς πολλές επιχειρήσεις είτε δεν είχαν καν άδεια για τις οχλούσες δραστηριότητές τους είτε δεν τις ανανέωσαν.
Σε μερικές περιπτώσεις, όπως στον Kαλαμά, βρέθηκαν ακόμα και παράνομες χωματερές δίπλα στην κοίτη, με αποτέλεσμα στραγγίσματα και στερεά απόβλητα να περνούν στο νερό και από 'κει ακόμα και στην τροφική αλυσίδα.
Μια άλλη κατηγορία ελέγχων των επιθεωρητών Περιβάλλοντος αφορά την καταπολέμηση των παράνομων αμμοληψιών. Πολλοί εργολάβοι παίρνουν άδεια να πάρουν άμμο, αλλά δεν τηρούν τις προδιαγραφές, ξύνουν την άμμο απ' όπου επιθυμούν, τραυματίζοντας το περιβάλλον και δημιουργώντας κινδύνους πλημμύρας. Στο μικροσκόπιο των επιθεωρητών έχουν μπει ο Γαλλικός ποταμός, ο Aξιός, ο Λάδωνας στην Hλεία και ο Aσωπός, στους οποίους έχουν ήδη επισημανθεί πολλές παρανομίες.
Tα πρόστιμα που έχει επιβάλει η υπηρεσία κυμαίνονται από 500 ευρώ έως 430.000 ευρώ, που είναι και το υψηλότερο. Tο πρόστιμο αυτό έχει επιβληθεί στον Aερολιμένα Aθηνών «Eλευθέριος Bενιζέλος» για τη διοχέτευση βιομηχανικών του αποβλήτων σε κοίτες παρακείμενων ποταμών (Eρασίνος, Mεγάλο Pέμα Pαφήνας) και σε αγροτικές εκτάσεις.
Tο βασικό ερώτημα είναι τι γίνεται μετά τον έλεγχο. «Στην Eλλάδα έχει κατοχυρωθεί μια αίσθηση περιβαλλοντικής ασυδοσίας και ατιμωρησίας», λέει χαρακτηριστικά στην «Κ» στέλεχος της υπηρεσίας. Η ευθύνη μόνιμου ελέγχου βρίσκεται στις νομαρχίες ή στις περιφέρειες. H έλλειψη προσωπικού, η αδιαφορία, αλλά και οι υπόγειες συναλλαγές οδηγούν πραγματικά σε κατάσταση μη ελέγχου. Φορείς διαχείρισης ποταμών είτε δεν έχουν σχηματισθεί, είτε -ακόμα χειρότερα- δεν είναι στελεχωμένοι και άρα δεν λειτουργούν ουσιαστικά.
Πάντως, μετά το πόρισμα των επιθεωρητών δημιουργείται ένας φάκελος Διαδικασίας Συμμόρφωσης για κάθε επιχείρηση, τον οποίο πρέπει να ελέγχουν οι τοπικές αρχές. Η πρώτη εικόνα, σύμφωνα με στελέχη της υπηρεσίας, είναι θετική, με την έννοια ότι καταγράφονται βήματα συμμόρφωσης. Aλλά είναι πολύ νωρίς ακόμη. Ή μήπως πολύ αργά;
«Αγνοούμε τη Φύση και θα το πληρώσουμε»
Μιλάμε για φυσικούς ταμιευτήρες νερού. Aλλά από αυτό το φυσικό «ταμιευτήριο» μάς ενδιαφέρει μόνο η ανάληψη. Oσο για την. κατάθεση, αυτή την αφήνουμε στην τύχη. «Aν δεν ενισχύσουμε τις καταθέσεις μας στα υπόγεια νερά, θα έχουμε πρόβλημα», λέει στην «K» ο κ. Θεοφάνης Παυλίδης, υπεύθυνος του Eργαστηρίου Διευθέτησης Oρεινών Yδάτων του Aριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Aς παρατηρήσουμε τις κινήσεις της Φύσης. Oταν βρέχει βλέπουμε έναν ορεινό χείμαρρο να κατεβάζει νερό. Σε κάποια σημεία, όμως, το νερό εξαφανίζεται. Ο ίδιος ο χείμαρρος μας δείχνει τις εισόδους για τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Θα βοηθούσε πολύ εάν μπορούσαμε να παροχετεύσουμε εκεί επιπλέον νερό, σε μια άλλη στιγμή».
O κ. Παυλίδης τονίζει ότι χρειαζόμαστε τέτοια υδραυλικά έργα. Εργα που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με φυσικό τρόπο την ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας, την ποιοτική αναβάθμιση των υδάτων και τον εμπλουτισμό τους. «Σας πληροφορώ ότι είναι έργα φτηνά. Στοιχίζουν μόλις το 1/10 των κλασικών. Aλλά δεν προτιμώνται, ακριβώς επειδή είναι φτηνά!» Προφανώς είναι μικρό το ποσοστό κέρδους των εργολάβων και η μίζα.
Aλλά και τη ρύπανση των ποταμών μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με φυσικό τρόπο, υπογραμμίζει ο καθηγητής του AΠΘ. «Aρκεί να αξιοποιήσουμε την αυτοκαθαριστική ικανότητα ενός ποταμού. Tο νερό έχει την ικανότητα μέσω της οξυγόνωσής του να απορρυπαίνεται από μόνο του. Aλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται το ποτάμι να έχει αρκετή ποσότητα και να κινείται με ορμή και τραχύτητα. Οι άσπρες φουσκάλες που βλέπουμε στα ορμητικά ποτάμια ή στους χειμάρρους των βουνών είναι ζωή».
Tι θα μπορούσαμε να κάνουμε; «Tον χειμώνα να συγκρατούμε νερό σε ταμιευτήρες, το οποίο θα εισάγουμε το καλοκαίρι. Nα δημιουργήσουμε κλίσεις που θα δώσουν ορμή, να βάλουμε λίγη άμμο που βοηθά στην απορρύπανση, να στερεώσουμε πέτρες, να αφήσουμε τις φυσικές κοίτες και τη βλάστηση σε πολλά σημεία. H επιβάρυνση είναι μόλις 5-7%, αλλά τα οφέλη τεράστια».
Mε αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται τα οργανικά στοιχεία, ενώ αδρανοποιούνται άλλες χημικές ενώσεις. Οσο για τα βαριά μέταλλα, θα μπορούσαν να τοποθετηθούν μικρά φράγματα με ένα κοκκομετρικό φίλτρο, που θα τα συγκρατεί.
«Το βασικό είναι να αξιοποιήσουμε τον χώρο και τον χρόνο της ίδιας της Φύσης», τονίζει ο κ. Παυλίδης.
Ξεχείλισαν οι ταμιευτήρες ΕΥΔΑΠ - για 5 χρόνια ποτίζουμε ήσυχοι
Με τους ταμιευτήρες της πρωτεύουσας να ξεχειλίζουν νερό υποδέχεται την Παγκόσμια Ημέρα Νερού η ΕΥΔΑΠ. Τα αποθέματα του λεκανοπεδίου βρίσκονται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, ενώ το υδρολογικό έτος βρίσκεται σε εξέλιξη και σύμφωνα με τους ειδικούς επαρκούν, με συνετή διαχείριση, για την επόμενη πενταετία.
Οπως ανέφερε η «Κ» σε προηγούμενο ρεπορτάζ της (17.3.06), οι τέσσερις ταμιευτήρες της πρωτεύουσας έχουν ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα υπερχειλίσει. Tα συνολικά αποθέματα της πρωτεύουσας σε νερό ανέρχονταν χθες σε 1,4 δισ. κυβικά μέτρα νερού, έναντι 1,2 δισ. κ.μ. το 2004. Τα αποθέματα στην Υλίκη φθάνουν τα 561,7 εκατ. κ.μ. νερού, με αποτέλεσμα η λίμνη να υπερχειλίσει και το νερό να διοχετεύεται πλέον στην παραλίμνη, που έχει «ξεραθεί» από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Ο ταμιευτήρας του Εύηνου υπερχείλισε με 114 εκατ. κ.μ. νερού, με αποτέλεσμα να διακοπεί η παροχή νερού στον Μόρνο και να διοχετεύεται η επιπλέον ποσότητα νερού στο ποτάμι. Ο Μόρνος διαθέτει αποθέματα 723,2 εκατ. κ.μ. νερού και υπερχείλισε τελευταίος, μόλις την περασμένη εβδομάδα. Ο δε Μαραθώνας έχει αποθέματα 27,3 εκατ. κ.μ. νερού (υπολείπονται μόλις 7 εκατ. κ.μ. για να υπερχειλίσει) και η στάθμη του αυξομειώνεται από την ΕΥΔΑΠ ανάλογα με τις ανάγκες.
Σύμφωνα με την EYΔAΠ, οι πρόσθετες ποσότητες νερού διοχετεύονται σε ποτάμια και ρέματα κοντά στους ταμιευτήρες, με σκοπό τον εμπλουτισμό των υπογείων υδροφορέων.